Experimenteer eens met een zonne-oven

Door nudgenl / 1 augustus 2013 / Energie, Zelf maken /

De komende week krijgen we opnieuw prachtig weer met heel veel zon. Een mooie gelegenheid om je eens te verdiepen in een groen alternatief voor de barbecue: de solar cooker, ofwel de zonne-oven.

Zonnekoken is een simpele, veilige, goedkope en effectieve manier van koken – met name in landen met een tropisch klimaat. De technologie wordt vooral gestimuleerd in ontwikkelingslanden, bijvoorbeeld in vluchtelingenkampen.

Hoe werkt het?
Alle energie om je eten te verwarmen, haal je uit zonlicht. Door reflectie concentreer je zonlicht op een pan. Die absorbeert het licht en wordt daardoor warmer. Door slimme isolatie houd je de warmte zoveel mogelijk vast. Op die manier kun je verrassend hoge temperaturen bereiken.
Meer details weten? Op howstuffworks.com vind je een uitgebreide uitleg.

Werkt dat ook in Nederland?
Jazeker, bij helder weer kun je ook in Nederland in de zomermaanden prima grillen, bakken en zelfs frituren. Hoe goed het werkt, hangt natuurlijk af van de zonne-oven die je gebruikt. Maar het is in elk geval erg leuk om met deze technologie te experimenteren – en het is allemaal niet zo ingewikkeld. Als het lukt, heb je een goedkoop low-tech apparaat waarmee je zonder brandstof je ‘slowfood’ kunt koken.

Welk model?
Er zijn in de loop der jaren honderden modellen ontworpen, gebouwd en getest. Geavanceerde apparaten én supersimpele ontwerpen, gemaakt van afvalmaterialen. Je kunt ze onderverdelen in drie hoofdcategorieën: koken met een reflectiescherm, koken in een doos en koken met een paraboolscherm.
Op de site solarcooking.org vind je een verzameling ontwerpen waarvan je de meeste eenvoudig zelf kunt maken van alledaagse materialen. We geven je hier drie van de allersimpelste varianten.

Windshield cooker
Een heel simpel ontwerp: je vouwt een isolatiematje of een autozonnescherm en zet het met plakband vast, je plaatst het op een emmer of een kartonnen doos. Je doet je eten in een niet al te grote zwarte pan met deksel. Die zet je in een afgesloten transparante plastic ovenbraadzak. Je plaatst de pan op een standaard, zodat de lucht overal rondom de pan kan opwarmen. In de beschrijving vertelt de maker dat de temperatuur in de pan steeg tot 175 graden Celsius.

Umbrella cooker
Het idee van een parabolische zonne-oven is dat het zonlicht wordt gefocust. De pan plaats je dan in het brandpunt (belangrijk: zet wel een zonnebril op als je dat doet!!). De simpelste versie maak je van een paraplu, bekleed met aluminiumfolie.
In NRC Next verscheen een variant van dit ontwerp.

Box cooker
De allersimpelste versie van dit model maak je van een pizzadoos. Mieb maakte een iets grotere variant (zie foto), met twee kartonnen dozen, aluminiumfolie en huishoudplastic. Soortgelijke ontwerpen vind je hier en in deze instructie met video. Deze complexere doos-variant vraagt iets meer knutselwerk. Een vergelijkbaar model gebruikt Rick Claassen in zijn workshops over zonne-koken.
Op Olino vertelt mgerben dat hij het ontwerp weer heeft versimpeld: “Een zwarte pan, met een glazen schaal er omgekeerd overheen. Dat geheel komt op een plaat (hout of karton) waar aluminiumfolie op zit. En er achter, om extra zonnestraling te vangen, een rechtopstaande plaat, wederom met aluminiumfolie. Op 5 mei (dus niet eens hartje zomer) haalde een proefopstelling 120 graden Celcius op zonnekracht – in Nederland. Hij doet het dus uitstekend.”

Ben je enthousiast geworden?
Ook in Nederland zijn groepen met heel veel expertise, zoals de werkgroep Solar Cooking Sliedrecht, Solar Kookstudio en Zonnekoken. Deze groepen bouwden tientallen zonne-ovens. Ze organiseren workshops en stellen expertise, begeleiding en materiaal beschikbaar.

Meer ontwerpen en recepten
Op builditsolar.com en solarcooking.wikia.com vind je een vracht aan links naar sites met ontwerpen en recepten. Veel recepten vind je ook in de linkerkolom op de site sunoven.com.